Αν δεν πιστεύουμε στην ελευθερία της έκφρασης για τους ανθρώπους που περιφρονούμε, δεν πιστεύουμε σ'αυτήν καθόλου..Νόαμ Τσόμσκι

Ερώτηση: Στο παρελθόν, όταν μιλούσες για τον αναρχισμό, συχνά έδινες έμφαση στο παράδειγμα της Ισπανικής Επανάστασης. Φαινόταν να βλέπεις δύο πτυχές σ’αυτό το παράδειγμα. Από τη μία, η εμπειρία της Ισπανικής επανάστασης είναι, λες, καλό παράδειγμα “αναρχισμού στην πράξη”. Από την άλλη τόνιζες ότι η Ισπανική Επανάσταση είναι καλό παράδειγμα για το τι μπορούν να πετύχουν οι εργάτες με τις δικές τους προσπάθειες, χρησιμοποιώντας τη συμμετοχική δημοκρατία. Είναι αυτές οι δύο πτυχές – αναρχισμός στη πράξη και συμμετοχική δημοκρατία – ένα και το αυτό για σένα; Είναι ο αναρχισμός μια φιλοσοφία για τη λαϊκή εξουσία;

Άμεση Δημοκρατία Έναντι Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας

Δεν θα ήθελα να χρησιμοποιήσω αόριστα πολυσύλλαβα ουσιαστικά όπως “φιλοσοφία” για να αναφερθώ σε ότι μου φαίνεται απλός κοινός νους. Επίσης, δεν νιώθω άνετα με τα συνθήματα. Τα επιτεύγματα των Ισπανών εργατών και χωρικών πριν συντριβεί η επανάσταση ήταν εντυπωσιακά ποικιλοτρόπως. Ο όρος “συμμετοχική δημοκρατία” είναι πιο πρόσφατος, αναπτύχθηκε σε διαφορετικό πλαίσιο, αλλά ασφαλώς υπάρχουν σημεία ομοιότητας. Λυπάμαι αν αυτό φαίνεται διφορούμενο. Είναι. Αλλά οφείλεται στο ότι δεν νομίζω πως η έννοια του αναρχισμού ή της συμμετοχικής δημοκρατίας είναι αρκετά σαφείς ώστε να μπορέσω να απαντήσω κατά πόσο είναι ίδια πράγματα.

Ερώτηση: Ένα από τα βασικά επιτεύγματα της Ισπανικής επανάστασης ήταν ο βαθμός της άμεσης δημοκρατίας. Εκτιμάται ότι συμμετείχαν πάνω από τρία εκατομμύρια άνθρωποι. Οι ίδιοι οι εργάτες διηύθυναν την αγροτική και βιομηχανική παραγωγή. Κατά τη γνώμη σου είναι σύμπτωση που οι αναρχικοί, γνωστοί υπέρμαχοι της ατομικής ελευθερίας, πέτυχαν σ’ αυτό το πεδίο συλλογικής συνείδησης ;

Δεν ήταν καθόλου σύμπτωση. Τα ρεύματα του αναρχισμού που πάντα θεωρούσα πιο πειστικά επιδιώκουν μια άκρως οργανωμένη κοινωνία, που ενσωματώνει πολλά διαφορετικά είδη δομών (χώρο εργασίας, κοινότητα και πολλαπλές άλλες μορφές εθελοντικών ενώσεων), αλλά ελέγχεται από τους συμμετέχοντες και όχι από εκείνους που είναι σε θέση να δίνουν διαταγές (εκτός, και πάλι, όταν η εξουσία μπορεί να δικαιολογηθεί, όπως συμβαίνει ορισμένες φορές, σε συγκεκριμένες περιστάσεις).

Ερώτηση: Οι αναρχικοί συχνά καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να χτίσουν την άμεση δημοκρατία. Και, πράγματι, κατηγορούνται συχνά ότι ωθούν τη δημοκρατία στα άκρα. Παρ’όλα αυτά ωστόσο, πολλοί αναρχικοί δεν θα αναγνώριζαν εύκολα τη δημοκρατία ως μια κεντρική συνιστώσα της αναρχικής φιλοσοφίας. Οι αναρχικοί περιγράφουν την πολιτική τους ως πολιτική για το “σοσιαλισμό” ή για το “άτομο” – είναι λιγότερο πιθανό να πουν ότι ο αναρχισμός παλεύει για τη δημοκρατία. Θα συμφωνούσες ότι τα δημοκρατικά ιδεώδη αποτελούν κεντρικό στοιχείο του αναρχισμού;

Η κριτική της “δημοκρατίας” ανάμεσα στους αναρχικούς συχνά αφορούσε την κριτική της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, όπως εμφανίστηκε σε κοινωνίες με άκρως καταπιεστικά χαρακτηριστικά. Πάρτε τις ΗΠΑ, που ήταν πιο ελεύθερες από οποιαδήποτε άλλη χώρα, από την ίδρυση τους. Η αμερικάνικη δημοκρατία ιδρύθηκε βασισμένη στην αρχή, η οποία τονίστηκε από τον Τζέιμς Μάντισον στο Ηπειρωτικό Συνέδριο το 1787, ότι η πρώτιστη λειτουργία της κυβέρνησης είναι “να προστατεύει τη μειονότητα των πλουσίων από την πλειονότητα”. Έτσι προειδοποιούσε ότι εάν επιτρεπόταν στον πληθυσμό της Αγγλίας, του μόνου ημιδημοκρατικού προτύπου της εποχής, να έχει λόγο στις στις δημόσιες υποθέσεις, θα γίνοταν αγροτικές μεταρρυθμίσεις και άλλες ωμότητες και ότι το αμερικανικό σύστημα έπρεπε να διαμορφωθεί προσεκτικά, για να αποφύγει τέτοια εγκλήματα κατά των “δικαιωμάτων ιδιοκτησίας”, τα οποία πρέπει να υπερασπίζεται(στη πραγματικότητα να επιβάλει). Σ’αυτό το πλαίσιο, η κοινοβουλευτική δημοκρατία αξίζει σκληρή κριτική από τους αυθεντικούς ελευθεριακούς, και αφήνω πολλά άλλα χαρακτηριστικά, που δεν είναι καθόλου δυσδιάκριτα – τη δουλεία, για να αναφέρω μόνο ένα, ή τη μισθωτή σκλαβιά, που καταδικάστηκε έντονα από τους εργαζόμενους, οι οποίοι δεν είχαν ακούσει τίποτε για τον αναρχισμό ή τον κομμουνισμό καθ’όλο τον 19ο αιώνα, και πέραν αυτού.

Η συνέντευξη δόθηκε το Μάιο του 1995 στον Κέβιν Ντόιλ, για το Red& Black Revolution: Amagazine of Libertarian Communism, τεύχος 2 (1995-1996), και εκδόθηκε στο βιβλίο του Τσόμσκι Language and Politics, διευρυμένη έκδοση, σε επιμέλεια C.P Otero (Όκλαντ: Ak Press, 2004)

Noam Chomsky “Chomsky On Anarchism”.

Η μετάφραση είναι της Μαρίας-Αριάδνης Αλαβάνου.