Οι περισσότεροι διανοητές είναι υπηρέτες της εξουσίας και σύμβουλοι κυβερνήσεων. Αποκαλούν τους εαυτούς τους ειδικούς..Νόαμ Τσόμσκι

Zeit: Καθηγητά Τσόμκσυ, δεν είστε μόνο ένα από τους ποιο αναφερόμενους ακαδημαϊκούς στο κόσμο. Για 45 χρόνια, υπήρξατε πολιτικός ακτιβιστής. Όταν κάποιος κοιτάζει την πολιτική σήμερα, θα πρέπει να ρωτήσει: Μπορούν οι “διανοούμενοι της δημόσιας σφαίρας” σαν εσάς, να καταφέρουν τίποτα;

Τσόμσκυ: Πως μπορείτε να ρωτάτε κάτι τέτοιο;

Zeit: Υπάρχει ένας πόλεμος στο Αφγανιστάν. Ο κόσμος υποφέρει από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Οι κοινωνικές ανισότητες διευρύνονται όλο και περισσότερο.

Τσόμσκυ: Το πρόβλημα είναι απλό. Οι περισσότεροι διανοητές είναι υπηρέτες της εξουσίας και σύμβουλοι κυβερνήσεων. Αποκαλούν τους εαυτούς τους ειδικούς. Επιδίωκαν τη δόξα για αιώνες, όχι μόνο στο σήμερα. Πάντως κάθε κοινωνία έχει κριτικούς διανοητές στις παρυφές της. Και οι δύο τύποι έχουν επιρροή: Και οι υπηρέτες της εξουσίας και οι διαφωνούντες.

Zeit: Είμαστε ακόμα δύσπιστοι. Τι πετύχατε εσείς τα τελευταία 45 χρόνια;

Τσόμσκυ: Προσωπικά δεν πέτυχα τίποτα. Ήμουν μέρος ενός κινήματος και αυτό το κίνημα πέτυχε πολλά πράγματα. Ο κόσμος σήμερα είναι θεμελιωδώς διαφορετικός από τον κόσμο 45 χρόνια πριν. Οι δράσεις για τα πολιτικά δικαιώματα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των γυναικών και η προστασία του περιβάλλοντος, η αντίσταση ενάντια στην καταστολή και στη βία, επηρέασαν σημαντικά το κόσμο. Δεν καταλαβαίνω πως μπορείτε να υποστηρίζετε ότι δεν άλλαξε τίποτα.

Zeit: Πιστεύετε ότι ο κόσμος είναι καλύτερος απ’ ότι πριν 45 χρόνια;

Τσόμσκυ: Προφανώς! Περπατήστε στους ανοικτούς τομείς εδώ στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Μισοί από τους σπουδαστές είναι γυναίκες. Το ένα τρίτο ανήκει σε μια εθνοτική μειονότητα. Ο κόσμος είναι ντυμένος ποιο καθημερινά και απασχολούμενος με όλα τα πιθανά πράγματα. Αυτό το μέρος ήταν πολύ διαφορετικό όταν ήρθα εδώ 50 χρόνια πριν. Τότε έβλεπες λευκούς άντρες επίσημα ντυμένους και με ενδιαφέρον μόνο για τη δουλειά τους. Θα μπορούσατε να δείτε την ίδια εξέλιξη στη Γερμανία και σε όλο το κόσμο.

Zeit: Είναι όμως οι φοιτητές πιο πολιτικοποιημένοι; Η γενιά του σήμερα κατακρίνεται συχνά πως δεν ενδιαφέρεται για τον κόσμο.

Τσόμσκυ: Θεωρώ ότι αυτή η προσέγγιση είναι λάθος. Η περίοδος υψηλής πολιτικοποίησης στα πανεπιστήμια ήταν πολύ σύντομη. Από το 1968 έως το 1970. Πριν από αυτό οι φοιτητές ήταν απολίτικοι. Αναλογιστείτε τον πόλεμο του Βιετνάμ, ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τέσσερα η πέντε χρόνια πέρασαν ώσπου να φανεί κάποια μορφή διαμαρτυρίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό υποχώρησε γρήγορα τη δεκαετία του ’70. Η διάθεση ήταν πολύ διαφορετική πριν από τον πόλεμο του Ιράκ. Απ’ όσο ξέρω, ο πόλεμος στο Ιράκ ήταν ο πρώτος πόλεμος για τον οποίον έγιναν διαδηλώσεις πριν ακόμα ξεκινήσει. Οι φοιτητές μου έχασαν τις διαλέξεις για να διαδηλώσουν. Πότε δεν θα συνέβαινε αυτό, πριν από 50 χρόνια.

Οι διαδηλώσεις δεν απέτρεψαν τον πόλεμο αλλά τον περιόρισαν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν ποτέ ικανές να κάνουν στο Ιράκ έστω και ένα κλάσμα απ’ ότι έκαναν στον Βιετνάμ.

Zeit: Ήταν αυτές οι διαμαρτυρίες μόνο μια αναλαμπή;

Τσόμσκυ: Όχι. Η πολιτικοποίηση σήμερα είναι μεγαλύτερη από ότι ήταν τη δεκαετία του ’50. Διάφορές μορφές διαρκούς αγώνα αναπτύχθηκαν οι οποίες επέτρεψαν να κερδηθούν οι μάχες μας. Για παράδειγμα υπάρχει μια συνεχής πρόοδος στα δικαιώματα των γυναικών. Αν ρωτούσα την γιαγιά μου αν καταπιεζόταν, δεν θα ήξερε για ποιο πράγμα μιλάω. Η μητέρα μου είπε: ”Καταπιέζομαι αλλά δεν ξέρω τι να κάνω!”. Η κόρη μου θα μου έβαζε τις φωνές μετά από μια τέτοια ερώτηση. Ο κόσμος μας είναι ποιο ανθρώπινος!

Zeit: Πιστεύετε στην ιστορική πρόοδο;

Τσόμσκυ: Η πρόοδος είναι αργή αλλά δραματική σε βάθος χρόνου. Σκεφτείτε την κατάργηση της δουλείας ή την ελευθερία της έκφρασης. Τα δικαιώματα δεν παραχωρούνται έτσι απλά. Λαοί που ένωσαν τις δυνάμεις τους και ενώθηκαν μεταξύ τους τα πραγμάτωσαν. Ακόμα και έτσι η πρόοδος δεν είναι μια γραμμική διαδικασία. Υπάρχουν και καιροί οπισθοδρόμησης.

Zeit: Αν υπάρχουν περίοδοι προόδου και περίοδοι οπισθοδρόμησης, θα είναι καλύτερος ο κόσμος σε 50 χρόνια από τώρα;

Τσόμσκυ: Το τι θα υπάρξει σε 50 χρόνια εξαρτάται εν δυνάμει από το τι πράττει η νέα γενιά σήμερα. Δύο μεγάλες κίνδυνοι απειλούν την ύπαρξη του κόσμου σήμερα: Η σχέση μας με το περιβάλλον και ο κίνδυνος που προέρχεται από τα πυρηνικά όπλα. Αν δεν τελειοποιήσουμε τη προστασία του περιβάλλοντος με γοργότερους ρυθμούς απ’ ότι σήμερα, θα έρθουμε αντιμέτωποι με μια σοβαρή περιβαλλοντολογική κρίση σε 50 χρόνια, για να μη μιλήσουμε για τα ρίσκα των πυρηνικών όπλων. Η τρομερή καταστροφή της Φουκουσίμα μα υπενθυμίζει ότι η μη στρατιωτική χρήση της πυρηνικής ενέργειας ενέχει τεράστια ρίσκα. Δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε σε καμιά περίπτωση!

Zeit: Σε 60 χρόνια οι φοιτητές του σήμερα θα είναι στην ίδια ηλικία με εσάς. Τι πρέπει να κάνουν ώστε να κοιτούν πίσω στη ζωή τους με ικανοποίηση;

Τσόμσκυ: Φυσικά θα μπορούσαν να πουν ότι έζησαν περιτριγυρισμένοι από φίλους, παιδιά και χαρά. Αλλά για να διάγουν μια αληθινά ολοκληρωμένη και ικανοποιητική ζωή, θα πρέπει να αναγνωρίσουν προβλήματα και να συνεισφέρουν στη λύση τους. Αν δεν μπορούν να κοιτάξουν πίσω στα 80 και να πουν “έχω καταφέρει κάτι”, τότε η ζωή τους δεν θα είναι επιτυχημένη.

Zeit: Στα 82 σας χρόνια είστε ικανοποιημένος με όσα επιτύχατε;

Τσόμσκυ: Το να είμαι ικανοποιημένος είναι αδύνατον. Η ζωή μου έχει τόσες διαστάσεις, οικογένεια, επάγγελμα, πολιτική και αρκετές άλλες. Σε κάποιους τομείς είμαι ικανοποιημένος σε άλλους όχι. Τα προβλήματα αυτού του κόσμου είναι αρκετά μεγάλα. Η ανισότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκεται στο επίπεδο της δεκαετίας του ’20 και η οικονομία έχει ακόμα τεράστια επιρροή στην κοινωνία μας. Δεν μπορώ να είμαι ικανοποιημένος!.

Zeit: Η πολιτική δραστηριοποίηση σαν τη δικιά σας είναι σπάνια ανάμεσα στους ακαδημαϊκούς. Εξοργίζεστε κάποιες φορές με τους “υπηρέτες της εξουσίας” όπως λέτε ή με τους συναδέλφους σας καθηγητές που αφοσιώνονται μόνο στην ακαδημαϊκή δουλειά τους ;

Τσόμσκυ: Θεωρώ ανήθικο το να υποστηρίζεις ένα σύστημα εξουσίας. Όπως και να έχει αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι εξοργισμένος με κανέναν. Οι ακαδημαϊκοί αυτοί καθ’ εαυτοί, δεν έχουν βαθύτερες πολιτικές αναζητήσεις από άλλα άτομα και δεν είναι ηθικά ανώτεροι από άλλους. Αλλά είναι υποχρεωμένοι να βοηθούν τους πολιτικούς να αναζητούν την αλήθεια.

Zeit: Αυτό ακούγεται σαν να γίνεστε μετριοπαθής στα γεράματα.

Τσόμσκυ: Όχι. Η οπτικές μου και οι απόψεις μου δεν άλλαξαν με το πέρασμα των δεκαετιών. Ακόμα πιστεύω ότι πίστευα και ως έφηβος.

Zeit: Είναι τόσο καλό – να πιστεύεις ότι πιστεύεις και πριν 70 χρόνια;

Τσόμσκυ: Ναι, όταν εμπλέκονται θεμελιώδεις αρχές. Προφανώς έχω αλλάξει τις γνώμες μου σε πολλές ερωτήσεις – αλλά τα ιδανικά μου είναι τα ίδια!

Zeit: Συχνά λέτε ότι είστε αναρχικός. Τι εννοείτε με αυτό;

Τσόμσκυ: Οι αναρχικοί προσπαθούν να προσδιορίσουν τις εξουσιαστικές δομές. Πιέζουν αυτούς που ασκούν εξουσία να δικαιολογήσουν τους εαυτούς τους. Η δικαιολόγηση δεν πετυχαίνει τις περισσότερες φορές. Τότε οι αναρχικοί δουλεύουν για να αποκαλύψουν και να κατανοήσουν τις δομές, είτε έχουν να κάνουν με πατριαρχικές οικογένειες, ένα διεθνές μαφιόζικο σύστημα, ή τις ιδιωτικές τυραννίες της οικονομίας, τις πολυεθνικές.

Zeit: Ποια ήταν η καθοριστική εμπειρία που σας έκανε αναρχικό;

Τσόμσκυ: Δεν υπήρξε καμιά. Όταν ήμουν δώδεκα χρονών, ξεκίνησα να πηγαίνω σε βιβλιοπωλεία με μεταχειρισμένα βιβλία. Πολλά από αυτά τα είχαν αναρχικοί που είχαν έρθει από την Ισπανία. Έτσι μου φάνταζε πολύ φυσικό να είμαι αναρχικός.

Zeit: Θα έπρεπε όλοι οι φοιτητές να γίνουν αναρχικοί;

Τσόμσκυ: Ναι. Οι φοιτητές θα πρέπει να αμφισβητούν τις αρχές και να ενωθούν με μια μεγάλη αναρχική παράδοση.

Zeit: “Αμφισβήτησε τις αρχές” – ένας φιλελεύθερος ή ένας μετριοπαθής αριστεριστής θα μπορούσε να δεχτεί την πρόσκληση.

Τσόμσκυ: Με το που κάποιος εντοπίζει, αμφισβητεί και ανατρέπει την νόμιμη εξουσία, αυτός ή αυτή είναι αναρχικός-η. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αναρχικοί. Το πως αποκαλούν τον εαυτό τους δεν παίζει ρόλο σε μένα.

Zeit: Ποιον ή τι πρέπει να αμφισβητήσει η φοιτητική γενιά του σήμερα;

Τσόμσκυ: Αυτό ο κόσμος είναι γεμάτος πόνο, αγωνία, βία και καταστροφές. Οι φοιτητές πρέπει να αποφασίσουν: Σε αφορά κάτι ή όχι; Εγώ λέω: Κοίτα τριγύρω, ανέλυσε τα προβλήματα, ρώτα τον εαυτό σου τι μπορείς να κάνεις και καθόρισε την εργασία σου!

συνέντευξη του Νόαμ Τσόμσκυ στη γερμανική εφημερίδα Die Zeit

Οι φοιτητές θα πρέπει να αμφισβητούν τις αρχές
και να ενωθούν με μια μεγάλη αναρχική παράδοση.