"Emotion precedes cognition" Zajonck

Από το τζιβαέρι στη Roadartist μας

«Η ποσότητα της τρυφερότητας την οποία μπορεί κανείς να αισθανθεί και να εκφράσει μέσα σε μια μέρα είναι περιορισμένη»


Μέσα στον εγκέφαλο ξεχωρίζουν δύο περιοχές οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά: το μεταιχμιακό σύστημα με την αμυγδαλή και ο νεοφλοιός. Το μεταιχμιακό σύστημα είναι μια νευρωνική περιοχή βαθιά στο κέντρο του εγκεφάλου, η οποία ελέγχει τα συναισθήματά μας. Είναι το πιο αρχαίο κομμάτι στην ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου. Στο κέντρο του βρίσκεται η αμυγδαλή. Αυτή ειδικεύεται στα συναισθηματικά ζητήματα.



Η αμυγδαλή, που διευθύνει την κίνηση των σημάτων στον εγκέφαλο όταν ελλοχεύει ο κίνδυνος, λαμβάνει γρήγορες και πρόχειρες πληροφορίες απευθείας από το θάλαμο, μέσω μιας διαδρομής που ονομάζεται «ο κάτω δρόμος». Αυτή η συντόμευση επιτρέπει στον εγκέφαλο να αρχίσει να αντιδρά στην απειλή μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου. Η αμυγδαλή λαμβάνει επίσης πληροφορίες από τον «πάνω δρόμο» μέσω του οπτικού φλοιού. Αν και ο «πάνω δρόμος» εμπεριέχει πολύ πιο λεπτομερείς και εξειδικευμένες πληροφορίες, το επιπλέον βήμα που απαιτεί διαρκεί το διπλάσιο χρόνο και ίσως σημαίνει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο. Η ύπαρξη δύο διαφορετικών δρόμων ίσως βρίσκεται στη βάση μερικών διαταραχών. Σύμφωνα με τον νευροφυσιολόγο Τζ. Λε Ντου: «Για την επιβίωση είναι προτιμότερο να νομίσεις ένα ραβδί για φίδι, αλλά οι άνθρωποι με παθολογικές φοβίες μπορεί να αντιμετωπίζουν τα ραβδιά σαν φίδια υπερβολικά συχνά».

Ο νεοφλοιός είναι η έδρα της σκέψης. Οι προμετωπιαίοι λοβοί του, αυτοί που βρίσκονται ακριβώς πίσω από το μέτωπο, χαλιναγωγούν τις συναισθηματικές παρορμήσεις στις οποίες μας παρασύρει μαυλιστικά η αμυγδαλή και τις οδηγούν σε μια πιο αναλυτική, ντελικάτη, ραφιναρισμένη και «πολιτισμένη» αντίδραση, εφοδιάζοντάς μας με συναισθηματική νοημοσύνη. Ο εγκέφαλος μαθαίνει να σκέπτεται σκεπτόμενος τον εαυτό του. Η αμυγδαλή του συσσωρεύει συναισθηματικό υλικό, ακατέργαστο και χαοτικό, και πορεύεται όπως μπορεί. Πρόκειται για τη «συναισθηματική σκέψη». Ομως, υπάρχει και η «εγκεφαλική σκέψη», αυτή που δημιουργείται στο νεοφλοιό του παιδιού. Ο νεοφλοιός κατεργάζεται τα δεδομένα που καταφθάνουν σε αυτόν ως αισθητηριακά σήματα από τον έξω κόσμο, δηλαδή ως εμπειρίες, ή ως μεσολαβημένο υλικό της αμυγδαλής. Με αυτά τα δεδομένα, ο εγκέφαλος εξάγει προσωπικά νοήματα και πλάθει τη βιογραφία του, την οποία ανακαλεί ανά πάσα στιγμή για να μπορεί να οργανώνει τον εαυτό του και να δημιουργεί ατομική συμπεριφορά, γνώση και εκλεπτυσμένο συναίσθημα. Ο εγκέφαλος μπορεί και λειτουργεί αποτελεσματικά επειδή θυμάται την ύπαρξή του. Το παιδί μαθαίνει να είναι παιδί επειδή του το υπενθυμίζουν διαρκώς οι γονείς του. Οι γονείς μαθαίνουν να είναι γονείς επειδή τους το υπενθυμίζει συνεχώς το παιδί τους.

Και τώρα, δράση 90’’

Οσο πιο πολλά δισεκατομμύρια είναι οι νευρώνες του παιδικού νεοφλοιού τόσο πιο καλά. Γιατί έτσι θα μπορεί να καταστρώνει πιο περίτεχνα τις στρατηγικές του για την επίτευξη της ευεξίας, του ευ έχειν, του να είναι καλά. Αυτό σημαίνει δύο απλά πράγματα. Πρώτον, να μπορεί να αναγνωρίζει τις βιοψυχολογικές του προτεραιότητες και ανάγκες, φροντίζοντας να τις ικανοποιεί είτε μόνος του είτε με τη βοήθεια των άλλων. Δεύτερον, να μπορεί να αναγνωρίζει και να αποφεύγει «αιτήματα» των κοντινών του προσώπων τα οποία παραβιάζουν αυτές τις βιοψυχολογικές του προτεραιότητες και ανάγκες. Οι εγκεφαλικές του λειτουργίες, έργο των οποίων είναι και η εξαγωγή προσωπικού νοήματος από τη ζωή, αναγκάζονται να επινοήσουν πρότυπα συμπεριφοράς που αποσκοπούν στο να τα βγάλουν πέρα με αυτές τις διαταραχές επικοινωνίας. Οπότε, ο νεοφλοιός του, αντί να καταστρώνει δημιουργικές δράσεις, γίνεται ένα μαραζωμένο αμυντικό εξάρτημα. Τις πιο πολλές φορές οδηγείται, στην ενήλικη ζωή του, σε εσφαλμένες, ανορθολογικές, αυτοεπιθετικές ή και απάνθρωπες συμπεριφορές. Ο νεοφλοιός έχει διαμορφώσει μια σακατεμένη αυτοβιογραφία του, η οποία του υπαγορεύει συνεχώς τη φράση «ο κόσμος είναι ζούγκλα, φά’ τους πριν σε φάνε». Εχεις ενενήντα δευτερόλεπτα για να σκεφτείς: «Πώς διαχειρίζομαι την τρυφεράδα στη ζωή μου;». Τέλος χρόνου.

Αμέσως μετά

Οσοι γονείς ανησυχούν πως δεν είναι όσο τρυφεροί θα έπρεπε με τα παιδιά τους ή ότι παραείναι τρυφεροί, ας παρηγορηθούν με την εξής φράση του Πολ Βαλερί, για να… ψυχραιμήσουν κάπως: «Η ποσότητα της τρυφερότητας την οποία μπορεί κανείς να αισθανθεί και να εκφράσει μέσα σε μια μέρα είναι περιορισμένη»

Η νευροεπιστήμη λύνει το παζλ του εγκεφάλου

Η χαρά και η λύπη προκαλούνται από την ενεργοποίηση εβδομήντα διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου. Ο θυμός προκαλεί δραστηριότητα στην αμυγδαλή. Η πίστη και η αμφισβήτηση ενεργοποιούν διαφορετικές περιοχές, όμως η δραστηριότητα που προκαλείται στον εγκέφαλο από την έκφραση διαφορετικών πεποιθήσεων είναι ίδια με εκείνη που προκαλεί μια εξίσωση μαθηματικών! Τι είναι όλα αυτά; Μερικές από τις αποκαλύψεις της γνωστικής νευροεπιστήμης, της σχετικά νέας επιστήμης που μελετά τη βιολογία που βρίσκεται πίσω από τα πιο σύνθετα συναισθήματα του ανθρώπου και που έχει αποδείξει, μεταξύ άλλων, ότι ο έρωτας είναι όντως τυφλός!

Οπως τονίζουν οι ειδικοί, μπορεί τα ζωτικά όργανα να είναι εκείνα που κρατούν τον άνθρωπο στη ζωή, όμως αυτός που καθορίζει ουσιαστικά το βίο του είναι ο εγκέφαλος. Ο εγκέφαλος ευθύνεται για όλα όσα αποτελούν τη βάση της καθημερινής μας ζωής, από τη γλώσσα και τη δημιουργικότητα μέχρι τη φαντασία, την ηθική και τα συναισθήματα. Η προσπάθεια για την ανακάλυψη της βιολογικής βάσης αυτών των σύνθετων ανθρώπινων εμπειριών δημιούργησε τη γνωστική νευροεπιστήμη, η οποία έδωσε στους επιστήμονες τη δυνατότητα να δουν στην κυριολεξία πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος.

Οπως εξηγεί σε σχετικό αφιέρωμά του το περιοδικό «Newsweek», στον εγκέφαλο υπάρχουν εκατό δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα, από τα οποία κανένα δεν έχει από μόνο του την ικανότητα της λογικής και του συναισθήματος, όμως όλα μαζί δημιουργούν τη συνείδηση και τη συναίσθηση του ανθρώπου. Οι νευροεπιστήμονες πιστεύουν ότι η λειτουργία του ανθρώπινου νου προκύπτει από τη συνεργασία αυτών των κυττάρων, τα οποία μεμονωμένα δεν έχουν περισσότερες ικανότητες από μία... αμοιβάδα. Ωστόσο, η ιδέα ότι η διάνοια προέρχεται από μια τεράστια αλυσίδα «άμυαλων» κυττάρων, για κάποιους, είναι τρομακτική. Αλλοι εκφράζουν την έκπληξή τους για το γεγονός ότι ο πόνος, τα συναισθήματα, η σεξουαλική επιθυμία, αλλά και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις αποτελούν προϊόντα του εγκεφάλου. Επίσης, απογοητεύονται από τη σκέψη ότι όλα τα παραπάνω και οι πλούσιες εμπειρίες που έχουν να προσφέρουν στον άνθρωπο είναι τόσο εύκολο να μειωθούν λόγω μερικών μικροσκοπικών χημικών στοιχείων. Και, φυσικά, φοβούνται ότι οι επιστημονικές εξηγήσεις μπορεί να κάνουν πολλούς να δικαιολογούνται για ό,τι κάνουν, υποστηρίζοντας ότι αυτό τούς είπε ο εγκέφαλός τους!

Τις εντολές όντως τις δίνει ο εγκέφαλος, με τη διαφορά ότι κάθε άνθρωπος έχει τη δική του ζωή και τις δικές του επιλογές. Σήμερα, οι νευροεπιστήμονες έχουν πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν την άποψη ότι ο διαχωρισμός του εγκεφάλου από το σώμα δεν έχει κανένα απολύτως νόημα, κάτι που υποστήριζε και ο Φρόιντ πριν από εκατό χρόνια. Το 1998 ο βραβευμένος με Νόμπελ ψυχίατρος και νευροεπιστήμονας Ερικ Κάντελ έγραφε ότι όλες οι πνευματικές διαδικασίες, ακόμη και οι πιο σύνθετες ψυχολογικές διαδικασίες, απορρέουν από λειτουργίες του εγκεφάλου. Τέλος, γράφοντας για το προεδρικό συμβούλιο βιοηθικής των ΗΠΑ, ο φιλόσοφος Ντάνιελ Ντένετ τόνιζε ότι η εποικοδομητική γνώση της βιολογίας της πνευματικής ζωής μπορεί να βελτιώσει τη λήψη αποφάσεων, ακόμη και να ενισχύσει τις πιθανότητες που έχει ο άνθρωπος να επιβιώσει ως είδος.

Ενας από τους ευκολότερους τομείς έρευνας της νευροεπιστήμης είναι η σχέση του εγκεφάλου με το φόβο, καθώς η λειτουργία του είναι πολύ συγκεκριμένη: τα σήματα του φόβου στέλνονται από την αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο, ο οποίος «αποθηκεύει» πληροφορίες για ό,τι προκαλεί τον φόβο. Επίσης, οι νευροεπιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι η επιθετικότητα στους άντρες είναι μεγαλύτερη από ό,τι στις γυναίκες όχι μόνο επειδή είναι διαφορετικές οι ορμόνες τους, αλλά και επειδή υπάρχουν μεγάλες διαφορές στον εγκέφαλό τους, κάποιες από τις οποίες φαίνεται ότι την επηρεάζουν.

Πότε η κρίση και ο φόβος πάνε περίπατο;

Η πρόκληση για τους ειδικούς της γνωστικής νευροεπιστήμης γίνεται ακόμα μεγαλύτερη όσο εξερευνούν συναισθήματα όπως η αγάπη και ο έρωτας. Οπως προέκυψε από έρευνες, ο έρωτας κλείνει τους διακόπτες των δραστηριοτήτων στην αμυγδαλή και στην περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει τη λογική. Οταν υπάρχει και πάθος, οι περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την κρίση και το φόβο πάνε περίπατο. Επίσης, «κατεβάζουν ρολά» και τα κέντρα που είναι απαραίτητα για την κατανόηση της συμπεριφοράς του άλλου σε σχέση με την πνευματική του κατάσταση. Τι σημαίνει όλο αυτό; Οπως εξηγούν οι νευροεπιστήμονες, ότι οι ερωτευμένοι δεν διαχωρίζουν τον έναν άνθρωπο από τον άλλον, με ό,τι μπορεί αυτό να συνεπάγεται...
http://blogs.sch.gr





Vanessa Mae : Fantasy on a theme from Caravans




¨Σ΄όλο το ταξίδι δεν μ΄άφησε η νοσταλγία
δεν λέω πως ήταν σαν τη σκιά μου
έστεκε πλάι μου ακόμη και μες στο σκοτάδι.."
Κιχμέτ